Śladami Anny Wazówny i Fryderyka Chopina

GOLUB DOBRZYŃ & SZAFARNI

Zamek w Golubiu Dobrzyniu

Spacer z przewodnikiem po podziemiach, salach i komnatach zamkowych.
Średniowieczne Zabawy Strzeleckie. Program jest realizowany na wolnym powietrzu w zamkowej fosie. Do ustawionych tarcz młodzi adepci sztuki rycerskiej, m.in. strzelają z łuku, rzucają włócznią i toporem. Ów konkurs (choć brzmiący groźnie) – jest całkowicie bezpieczny i oferowany dla dzieci już od 2 klasy. Używana „broń” jest oczywiście tylko repliką, a uczestnicy są pod stałą opieką panów z Bractwa Rycerskiego ubranych w historyczne stroje.

Ośrodek Chopinowski w Szafarni

Zwiedzanie Ośrodka. Tematyczna ekspozycja. Spacer po parku.
Udział w wybranej wcześniej audycji muzycznej. Przykładowy temat: „Szafarnia w oczach Chopina”. Audycja dotycząca historycznego pobytu Fryderyka Chopina w Szafarni, podczas której słuchacze usłyszą fragmenty redagowanego przez kompozytora „Kuriera Szafarskiego”, dowiedzą się jak młody Fryderyk spędzał czas na wakacjach w Szafarni oraz poznają informacje o gospodarzach Szafarni – rodzinie Dziewanowskich. Dopełnieniem są tematyczne projekcje multimedialne oraz muzyka Chopina grana na żywo przez pianistę.

Zamek Anny Wazówny w Golubiu – Dobrzyniu

Zamek w Golubiu-Dobrzyniu oraz pobliskiej Brodnicy nierozerwalnie związany jest z postacią Anny Wazówny. Rodzona siostra Zygmunta III Wazy, przyjechała razem z nim do Polski, kiedy w 1587 roku Zygmunt został królem. W 1604 roku Zygmunt nadał jej starostwo brodnickie, a w 1611 roku golubskie. Swoimi rezydencjami zarówno w Brodnicy, jak i w Golubiu uczyniła stare pokrzyżackie zamki. Zamki zostały mocno przebudowane. W Golubiu, stara i ponura warownia gotycka została przemieniona w renesansowy pałac, jeden z ciekawszych przykładów architektury w tym stylu w północnej Polsce.
Anna nadzwyczaj sprawnie zarządzała podległymi jej starostwami, zyskując tym sympatię i szacunek poddanych. W jednej z kronik napisano o niej: „KTÓREJ ręce i bogactwo zawsze stały otworem dla sierot i potrzebujących, życzliwość dla strapionych, apteka dla chorych, hojność dla dobrze zasłużonych, KTÓRĄ pozostałe również cnoty do tego stopnia ozdabiają, że niczego w niej nie zbrakło do najwyższej chwały i prawdziwej ozdoby.”
Pamięć o tej niezwykłej kobiecie, jest żywa i kultywowana po dzień dzisiejszy. Z okazji 450-lecia Jej urodzin – z inicjatywy Zamku Golubskiego oraz samorządów miast Golubia-Dobrzynia, Brodnicy, Torunia oraz Województwa Kujawsko-Pomorskiego – rok 2018 ustanowiono Rokiem Anny Wazówny. W ten sposób postanowiono upamiętnić tą wybitną postać oraz propagować wiedzę o jej osobie, jej bogatej działalności społecznej i religijnej, którą prowadziła w czasie pobytu na historycznej ziemi chełmińskiej i michałowskiej wchodzących dziś w skład województwa kujawsko- pomorskiego.
Zaś sama Anna, no cóż – tak ukochała golubski zamek, że nawet po śmierci – już jako duch nawiedza to miejsce. To jeden z niewielu polskich duchów, który jest pozytywnie nastawiony do świata. Nie straszy, nie cierpi też wiecznych mąk. Ubrana w białą szatę i diadem krąży po korytarzach, sprawdzając, czy zamkowi jakowaś krzywda się nie dzieje i czy wszystko jest w należytym porządku. Ponoć nie tylko pojawia się co grzeczniejszym turystom, ale nawet z nimi rozmawia! Jedyne na co się uskarża jest to, że co noc musi odbywać daleką drogę z Torunia, gdzie w kościele Marii Panny złożone są jej prochy, aby odwiedzić zamek i starostwo swoje.
Obecnie Zamek, to nie tylko zabytek i turystyczna atrakcja. To również żywy obiekt prowadzący szeroką zakrojoną działalność kulturalną. Jest miejscem wielu spotkań i wydarzeń z czego najsłynniejszymi są coroczne, międzynarodowe turnieje rycerskie czy legendarne już dziś bale sylwestrowe, podczas których honory Pani Zamku pełni …. sama Anna Wazówna.
Zachęcamy zatem do zwiedzenia tej gotycko-renesansowej rezydencji, zapoznania się z jej historią i odkrywania tajemnic kryjących się w jej murach.

Zobacz szczegóły zwiedzania Golubskiego Zamku

Dziedziniec. Przechodząc przez bramę, przez którą kiedyś wjeżdżali konno rycerze, wkraczamy na wybrukowany zamkowy dziedziniec. Otacza go drewniany krużganek wzniesiony na murowanych filarach, obiegający pierwsze piętro i łączący cztery skrzydła zamku.
Piwnice. Z dziedzińca zejdziemy do ogromnych, gotyckich piwnic, które dawniej służyły jako spiżarnie. W scenerii surowych murów, ceglanej posadzki i pięknych krzyżowo-żebrowych sklepień – obejrzymy około 15 min. film p.t. „Tajemnice zamku Golubskiego”. Następnie przewodnik oprowadzi nas po salach i komnatach znajdujących się na parterze.
Muzeum Etnograficzne. W jednej z gotyckich sal obejrzymy eksponaty będące świadectwami kultury materialnej mieszkańców okolicznych miejscowości.
Palenisko Hypocaustum. To komora paleniskowa będąca częścią ówczesnego systemu ogrzewania. Dostrzeżemy ślady podtrzymywanego tu ognia, który nagrzewał powietrze docierające specjalnymi kanałami i otworami do sal zamkowych.
Izba tortur. To ponure świadectwo dawnego przeznaczenia tego pomieszczenia z czasów krzyżackich. Za czasów Anny Wazówny było to pomieszczenie gospodarcze.
Loch głodowy Kolejna pozostałość z czasów krzyżackich. Wbrew swej nazwie, loch nie miał być miejscem śmierci głodowej przetrzymywanych tam ludzi, ale więzieniem dla jeńców czekających na wykupienie przez rodzinę. Dlatego zaopatrzono go w podstawowe “wygody” – latrynę i wentylację. Dziś możemy do niego zajrzeć dzięki okrągłemu otworowi, przez który spuszczano na dół więźniów i dostarczano im żywność. Co ciekawe – spoglądając w dół, zauważymy monety wrzucane tam przez turystów.
Końskie schody. Z dziedzińca na pierwsze piętro i wyżej – do części hotelowej zamku – wejdziemy tzw. końskimi schodami. Swoją nazwę zawdzięczają temu, że rycerze podobno wjeżdżali po nich konno, aż do samych zamkowych komnat. Wchodzącym po końskich schodach radzimy zapytać przewodnika o związaną z nimi legendę i może na wszelki wypadek posłuchać zawartego w legendzie ostrzeżenia!
Dormitorium. Dawna sypialnia braci rycerzy. Dziś sala mieści ciekawą wystawę archeologiczną z przedmiotami sprzed tysiąca lat znalezionymi na terenie wczesnośredniowiecznego grodziska, jednego z najważniejszych centrów administracyjno-handlowych powstającej państwowości polskiej.
Refektarz. Dawna sala jadalna z wystawą zbroi rycerskich, armat, bombard, zdjęć z Międzynarodowych Turniejów Rycerskich, wystawą najcenniejszych trofeów zdobytych przez Rycerzy Zamku Golubskiego oraz innych tematycznych eksponatów.
Kaplica. Jedyna sala na pierwszym piętrze, której w trakcie adaptacji krzyżackiej warowni na siedzibę polskich starostów nie pozbawiono pierwotnego gotyckiego charakteru. Dlatego możemy w niej podziwiać tak typowe dla gotyku monumentalne rozwiązania architektoniczne – wysokie ostrołukowe okna z maswerkami i wznoszące się aż na wysokości drugiego piętra trójprzęsłowe sklepienie gwiaździste.
Cele pokutnicze. Niewielkie pomieszczenia ukryte w murze przy kaplicy. Zamykani w nich byli grzeszni bracia zakonni, którzy w odosobnieniu, spędzając czas na rozmyślaniach i modlitwie, mogli odpokutować swe przewinienia. Aby pomóc grzesznikom kierować myśli ku Bogu i nie pozbawiać ich możliwości uczestniczenia w nabożeństwach, pozostawiono w każdej celi otwór z widokiem na ołtarz w zamkowej kaplicy. Jak głosi legenda – każdy, kto ma coś na sumieniu, powinien wejść na chwilę do środka, a odpuszczone zostaną mu jego grzechy.
Infirmeria. Dawna sala szpitalna. Tu opieką medyczną otaczano braci zakonnych, a w późniejszej epoce tu praktykowała ziołolecznictwo Anna Wazówna.
Kapitularz. Za czasów krzyżackich miejsce spotkań braci zakonnych, gdzie podejmowano najważniejsze decyzje. Potem pomieszczenie służące za sypialnię królewny. Łóżko królewny stało w rogu komnaty, w głębokiej wnęce ozdobionej dwubarwnym ornamentem. Do dzisiejszych czasów ani łoże ani malowidła nie przetrwały. Możemy jednak wypróbować szczególną moc przypisywaną temu miejscu. Jak głosi tradycja – wystarczy wejść do niszy i pomyśleć życzenie, a z pewnością spełni się ono jak najszybciej. Przebywając w tej komnacie, przypatrzmy się baczniej portretowi najsłynniejszej golubskiej starościny. Mamy oto okazję poznać jedną z tajemnic zamku. Za portretem ukryte jest sekretne przejście. To właśnie z tego ukrytego w murze przejścia, wyłania się postać Anny Wazówny, która zawsze bywa na słynnych balach organizowanych na zamku. Pozdrawia uczestników biesiady, toast z nimi wypija i na balu, aż do pierwszego brzasku dnia zostaje. Podobnych wąskich, ukrytych w murze przejść było na zamku znacznie więcej.

Ośrodek Chopinowski w Szafarni

Szafarnia, to wieś oddalona około 7 km od Golubia-Dobrzynia. Dawny majątek należący do rodziców szkolnego kolegi Chopina – Dominika Dziewanowskiego. To tu, dwukrotnie, w latach 1824 i 1825 – czternasto/piętnastoletni Fryderyk spędzał letnie wakacje.
Bawił się świetnie korzystając z atrakcji i uroków życia wiejskiego. Dowodem tego są listy pisane do rodziców. Korespondencję przesyłał w postaci „Kuriera Szafarskiego”. Przypomina on swoim wzorem (forma, charakter i układ graficzny) – popularny w owym czasie „Kurier Warszawski”. Zaś same listy, pełne iskrzącego humoru i wielu nieszablonowych obserwacji – przedstawiają wiejskie życie na dworze państwa Dziewanowskich i w jego okolicach.
W czasie swojego tu pobytu, Fryderyk, m.in. z zainteresowaniem obserwował dożynkowe tańce i obrzędy (a nawet brał w nich udział). Słuchał ludowych melodii i zapisywał ich teksty. Bywało, że towarzyszył wiejskim muzykantom, grając na basetli. I właśnie, m.in. te wspomnienia rodzimego folkloru – w przyszłości stały się źródłem Jego muzycznych arcydzieł.
Obecnie dawny dworek rodziny Dziewanowskich został zaadoptowany jako Ośrodek Chopinowski z ekspozycją pamiątek po kompozytorze. Pięknie odrestaurowany, otoczony jest starym parkiem ze stawem w … kształcie fortepianu. Prężnie działający Ośrodek Chopinowski prowadzi ożywioną działalność koncertową i edukacyjną.
Ofertę edukacyjną stanowią m.in. autorskie audycje muzyczne, które bardzo polecamy. Świetnie przygotowane i profesjonalnie prowadzone – przenoszą uczestników z „dziś” do epoki romantycznej przy dźwiękach muzyki Fryderyka Chopina.
Audycje muzyczne to niesamowite spotkanie z Fryderykiem Chopinem i jego muzyką. W interesujący sposób przybliżają uczestnikom znane i mniej znane fakty z biografii kompozytora. Scenariusz audycji oparty jest na zachowanych listach Chopina, wspomnieniach osób bezpośrednio z nim związanych, ale nade wszystko przeplatany wybranymi kompozycjami, granymi na żywo przez zawodowego pianistę. Całości dopełniają tematyczne projekcje multimedialne. Każda z audycji stanowi kolejny etap zgłębiania wiedzy o kompozytorze i muzyce w ogóle. Skierowane są zarówno do dzieci i młodzieży, jak i osób dorosłych. Przystępny przekaz jest dostosowany do poziomu wiedzy i wieku uczestników. Tematy audycji wraz z opisami znajdują się na stronie internetowej Ośrodka: www.szafarnia.art.pl > edukacja